Łożysko, to część mechanizmu podtrzymująca inną jego część w sposób umożliwiający ruch obrotowy np. wału lub osi. W zależności od typu łożyska i zastosowanych materiałów, mogą one przenosić różne obciążenia. Łożyska w zależności od kształtu bieżni mogą przenosić zarówno obciążenia promieniowe, jak i osiowe. W łożyskach tocznych, ruch zapewniają elementy toczne, czyli kulki, wałeczki, igiełki itp.
Aby łożyska odpowiednio wypełniały swoje zadanie, muszą spełniać kilka wymogów, jak: niskie opory ruchu, stabilność pracy i wysoka odporność na zużycie. W zależności od zadań jakie mają wypełniać, wymagania techniczne i konstrukcyjne będą różne wobec różnych typów łożysk, niemniej te trzy elementy są kluczowe do długiej i niezawodnej pracy.
Łożyska kulkowe
Łożyska kulkowe wzdłużne
Łożyska kulkowe skośne
Kulkowe dwukierunkowe
Kulkowe samonastawne
Łożyska stożkowe
Łożyska walcowe
Łożyska walcowe wzdłużne
Łożyska igiełkowe
Łożyska toroidalne
Łożyska baryłkowe
Łożyska baryłkowe wzdłużne
Łożyska kombinowane
Łożyska ślizgowe, podobnie jak łożyska toczne, mają za zadanie zapewnienie ruchu obrotowego elementów maszyn. Różnica polega na tym, że nie stosuje się w nich elementów tocznych, a ruch obrotowy zapewnia swobodne „ślizganie się” dwóch elementów wewnętrznych łożyska: panewki wewnętrznej z luźnym pasowaniem i czopa wału.
Łożyska ślizgowe mają różnorakie zastosowania w zależności od ich rodzaju. Łożyska suche stosowane są tam, gdzie mamy niewielkie obciążenia i prędkości obrotowe. Są one praktycznie bezobsługowe. Dla kontrastu, łożyska powietrzne stosowane są tam, gdzie wymagana jest wysoka prędkość obrotowa przy niewielkim obciążeniu. Łożyska olejowe z kolei, mogą przenosić duże obciążenia przy wysokiej precyzji i niewielkich drganiach, dzięki stałemu smarowaniu wnętrza łożyska. Łożyska olejowe dzielą się na dwie grupy: łożyska hydrostatyczne i łożyska hydrodynamiczne.
Łożyska suche
Łożyska olejowe
Łożyska hydrostatyczne
Łożyska hydrodynamiczne
Łożyska powietrzne
Łożyska polimerowe stosowane są wszędzie tam, gdzie wymagana jest całkowita odporność na trudne warunki eksploatacji. Polimery nie korodują, a więc idealnie sprawdzają się w zastosowaniach wymagających częstego mycia wodą. Nie wymagają smarowania, co jest dużą zaleta eksploatacyjną. Na uwagę zasługuje także zmniejszona masa, czy brak właściwości magnetycznych.
Ze względu na możliwość pracy w warunkach trudnych chemicznie, czy braku konieczności smarowania, łożyska tego typu często stosowane są przy produkcji żywności, leków czy sprzętu medycznego.
Tuleje ślizgowe to proste elementy mechaniczne stosowane wszędzie tam, gdzie wymagany jest swobodny ruch wałka lub innego elementu tocznego. Dzięki zastosowaniu tulei ślizgowych możliwy jest zarówno ruch obrotowy, jak i ruch posuwisty, bez ryzyka uszkodzenia wałka lub innego elementu na którym osadzona jest tuleja.
Dzięki postępowi w kwestii materiałów i kompozytów, obecnie tuleje ślizgowe można stosować tam, gdzie do niedawna było wymagane łożyskowanie. Mogą one przenosić nawet bardzo duże obciążenia przy mniejszych prędkościach obrotowych, są odporne na brak osiowości wału i nie wymagają częstego smarowania i zabiegów konserwacyjnych. Zaletą jest także prosty montaż tulei.
Łożyska składają się z reguły z dwóch odpowiednio profilowanych pierścieni, oraz elementów tocznych (różnych w zależności od rodzaju przenoszonych obciążeń) umieszczonych pomiędzy pierścieniami i poruszających się w wyprofilowanych do tego bieżniach. W zależności od kształtu bieżni i rodzaju elementów tocznych, łożyska mogą przenosić obciążenia w różnych kierunkach, zapewniając przy tym stabilny ruch obrotowy.
Najbardziej znanym i kojarzonym z łożyskami elementem tocznym są kulki. Nie jest to jednak jedyne rozwiązanie. Wałeczki i igiełki również są bardzo popularne, choć mają nieco inne zastosowania. Aby stabilizować elementy toczne wewnątrz łożyska, często stosowany jest tzw. koszyk, który utrzymuje elementy toczne we właściwych pozycjach wewnątrz łożyska.
Kulki łożyskowe
Wałeczki łożyskowe
Igiełki łożyskowe
Podkładki
Nakrętki
Tuleje łożyskowe
Pierścienie łożyskowe
Główki cięgła przeznaczone są do montażu we wszelkich maszynach w przypadku, gdy wymagane są przemieszczenia między wałem a oprawą, a ruch nie przebiega prostoliniowo. Dla przykładu montowane są np. na końcówkach siłowników hydraulicznych lub pneumatycznych, czy innych elementach wykonujących ruchy wahliwe.
Ważną cechą główek cięgieł jest wysoka odporność na zabrudzenia, ze względu na konstrukcję oprawy, która zgarnia wszelkie zabrudzenia z pierścienia ślizgowego. W przypadku środowiska pracy np. z wysokim zapyleniem, często stosowane są dodatkowe uszczelnienia zabezpieczające przed pyłem i innymi zabrudzeniami. Do pracy w środowisku morskim lub innym środowisku wysoce korozyjnym, stosowana jest stal nierdzewna.
Główki cięgła mają szerokie zastosowanie w przemyśle, transporcie, czy rolnictwie.
Główki cięgła z gwintem wewnętrznym
Główki cięgła z gwintem zewnętrznym
MARBELT ŁOŻYSKA ELBLĄG
M. Hajduczenia, M. Kuźba Sp. j.
ul. Niska 3/5
82-300 Elbląg
Strona zaprojektowana przez: Łukasz Teodoruk 2022
